De stilte van het inslikken

 

De deur van zijn kamer staat open. Ik blijf in de deuropening staan en kijk naar mijn vader, die daar aan een kleine tafel voor het raam zit. Hij heeft zijn pyama aan, zwarte sloffen en een zacht wollen vest. Ik weet dat mam dat vest altijd zo mooi vond. Dat is de reden dat hij het mee naar het ziekenhuis heeft genomen. De foto van ma staat op zijn nachtkastje. Het is stil in de kamer. Mijn vader staart naar een lege stoel. Hij schrikt op als ik zachtjes op de deur klop. Hij begroet mij met zijn ogen. Ik had gehoopt op een glimlach maar die komt niet.  Hij zucht. Als ik vraag hoe het vandaag met hem gaat, kijkt hij mij alleen aan. Zijn ogen laten de pijn zien.  

 

Hij zucht weer en zegt ‘Ach’ op de toon van ‘Laat maar’. Het praten kost hem veel moeite. Met een zachte, hese stem bedankt hij mij voor het wasgoed dat ik heb meegenomen. Dan wil hij nog iets zeggen. Ik spits mijn oren tot het uiterste om hem te verstaan en herhaal wat ik denk dat hij heeft gezegd. De frustratie als ik hem niet goed versta, is van hem af te lezen. Hij stopt met praten en staart weer naar de stoel. Ik trek mijn jas uit en neem plaats op de lege stoel. Daar zitten we, in stilte. Ik begin toch maar wat te vertellen over de kinderen, in de hoop wat vreugde in de ruimte te brengen. De woorden lossen op in de stilte. Ik zie dat pa op is. De woorden die hij wil zeggen komen niet. Het is de stilte van het inslikken dat mij raakt. Als hij een poging doet om op te staan, help ik hem in bed. Hij zakt weg in een onrustige slaap. Hij grijpt met zijn arm naar zijn haren. ‘Haal me toch, haal me dan toch alsjeblieft’, hoor ik hem mompelen. Dan schieten zijn ogen open en zoekt hij mijn blik. ‘Ja, ik heb het gehoord pa’ zeg ik in gedachten. Ik open mijn mond maar woorden komen niet. Ik pak zijn hand vast en zo zit ik lange tijd naast hem, in stilte. Woorden zijn overbodig, de stilte is verbindend.  

 

In de stilte is er ruimte om gevoelens er te laten zijn. Gevoelens die niet altijd uitgesproken hoeven te worden. Gevoelens waar je je mee kunt verbinden door met je aandacht erbij te blijven. Je lichaam te voelen. Contact te maken met wat er is, precies zoals het is.

 

Ik kijk naar de foto van ma, die naast het bed van pa staat. Het lijkt of ze geduldig wacht. Nog geen twee jaar geleden is ze overleden. Haar overlijden heeft het hart van mijn vader gebroken. Ook al deed hij heel erg zijn best om door te gaan, het plezier was weg. De eenzaamheid was voor mij zo voelbaar en de pijn in zijn ogen zo zichtbaar, dat ik mee wilde dragen en het voor hem lichter wilde maken. Ik vond het heel moeilijk om mijn grenzen aan te geven, ik wist zelf ook niet meer waar mijn grenzen lagen in de zorg naar hem toe. Terwijl ik in gedachten verzonken raak, is mijn vader in slaap gevallen.

 

Ik denk terug aan het gesprek dat ik met hem had over mijn grenzen aangeven. Doordat ik vorig jaar een hele lange tijd werkelijk niks kon als gevolg van long-covid, heb ik mijn vader weinig gezien. Elke prikkel en elke inspanning moest ik bezuren en ik heb heel veel in stilte doorgebracht. Ook al vond ik het vreselijk, ik kon op dat moment niet anders. Toen ik heel langzaam weer wat kracht kreeg, merkte ik dat ik moeite had om pa weer vaker te zien; de pijn en het verdriet van mijn vader vond ik heel moeilijk om te voelen. Ik hield afstand omdat ik de ruimte voor mijzelf nodig had. Afstand die mij pijn deed en ook mijn vader maar ik wist dat ik die grens moest trekken om zelf te kunnen herstellen. Wat ben ik nu intens dankbaar, dat ik het over die pijn van grenzen aangeven met mijn vader heb kunnen hebben. We hebben gesproken over hoe ik het ervaar, over hoe hij het ervaart. Over hoe moeilijk hij het vind om mij te begrijpen, maar wel zijn best doet om mij te begrijpen. Ik zal het gesprek nooit vergeten omdat ik nu nog kan voelen dat mijn grenzen naar hem toe aangeven, totaal geen afbreuk doet aan hoeveel ik van hem houd. Als je het systemisch bekijkt, dan neem ik mijn plek van dochter weer in waarmee voor mij grenzen zichtbaar werden. Het gesprek heeft in mij losgemaakt dat ik mij zo verantwoordelijk voel voor zijn geluk en daar ook mijn eigen geluk van af laat hangen.

 

Verdriet of pijn voor iemand willen dragen. Het lijkt of je de ander daarmee helpt. Onbewust zeg je echter: ik kan het beter dan jij. Of: ik ben sterker dan jij, geef het maar aan mij, ik draag het wel voor je. Met iemand samen zijn, zonder het voor de ander op te willen lossen of mooier te maken dan het is. De verantwoordelijkheid voor hoe iemand met pijn en verdriet omgaat bij de ander laten. Liefdevol aanwezig zijn. Dat is waar holding space over gaat.

 

Er wordt op de deur geklopt en een vriendelijke mevrouw vraagt of mijn vader  al weet wat hij voor het avondeten wil. Als mijn vader zijn hoofd schud, om aan te geven dat hij niets hoeft, kijkt de mevrouw bezorgd naar mij. Uw vader heeft al een paar dagen geen warm eten meer op, zegt ze zacht. Ik weet het, hoor ik mijzelf zeggen. Ik voel de tranen branden en voel een brok in mijn keel. Ik kan even geen woord meer uitbrengen, ik weet heel goed dat het niet goed gaat maar wil er niet aan. De warmte waarmee deze voor mij onbekende vrouw haar bezorgdheid uit, maakt alles zo echt. De mevrouw schrikt van mijn tranen en zegt gelijk dat het haar spijt dat ze mij aan het huilen heeft gemaakt. Ze loopt de kamer weer uit. Mijn tranen geef ik de vrije loop. Pa knijpt in mijn hand. In plaats van dat ik het inslik, spreek ik uit dat ik me oprecht zorgen maak over zijn gezondheid. Dat is wat er is.

 

Inslikken. Door de jaren dat ik zelf met opstellingen bezig ben geweest, heb ik veel van mijn eigen thema’s aangekeken. Juist door contact te maken met gevoelens die vastzitten, kan het weer stromen. Zo ken ik het gevoel van inslikken, mijzelf niet uiten. Het zorgde voor een toenemend gevoel van een brok in mijn keel. Alsof mijn keel werd dichtgedrukt. Ik weet hoe inslikken ook een overlevingsmechanisme is en mij nu niet meer dient. Op momenten dat ik weer uitdagingen tegen kom in mijn leven, is ook mijn dichtgeknepen gevoel aanwezig. Het is niet dat het nooit meer terug komt als ik het eenmaal aangekeken heb. Ik herken het nu sneller. Het is aan mij om het op te merken en te realiseren dat ik altijd een keuze heb in hoe ik erop reageer.

 

In dialoog met jezelf. Luisteren naar wat je lichaam te zeggen heeft. Je laten verwonderen, met nieuwsgierigheid onderzoeken. Dialoog verlangzaamt, vertraagt waardoor je oordelen op kunt merken en parkeren. Een ontmoeting met jezelf, om van daar uit de ander te ontmoeten.

 

De zaalarts is ondertussen binnengekomen en heeft mij meegenomen naar de familiekamer. De artsen hebben overleg gehad en de behandeling die ze hem nu geven, helpt niet. Ze zijn uitbehandeld. Langer doorgaan rekt misschien het leven van mijn vader met een paar dagen maar ook het lijden. Het voorstel is om de behandeling te stoppen en met morfine te beginnen. Ik vraag me af of dit gesprek echt plaatsvind, ik  kan het niet bevatten. De afgelopen weken zijn zo snel gegaan. Hij zou naar een revalidatiecentrum gaan, niet sterven en al helemaal niet hier in het ziekenhuis. De zaalarts laat een lange stilte vallen en overhandigt een tissue. Maf, dat ik nu bedenk dat hij dat goed doet, die stilte laten vallen om mij ruimte te geven. Heel voorzichtig zeg ik wat ik denk: ‘Gaat hij nu dood?’

 

Mijn vader is op 4 januari 2022 na een heel kort ziekbed overleden. Ik weet zeker dat hij nu samen met mijn moeder is. Naast de pijn van het gemis voel ik intense dankbaarheid. Dankbaar voor de liefde die door hen heen naar mij toe stroomt. Als een hulpbron in deze moeilijke tijd. Een stroom die ik op mijn beurt weer door mag geven en mijzelf mee mag blijven voeden.

 

Een warme groet,

 

Brenda Zwinkels